Centrum Badań Krytycznych nad Technologiami (CCTS) to transdyscyplinarna jednostka badawcza, która prowadzi prace nad złożonością wyzwań związanych z rozwojem technologii. Celem realizowanych w CCTS indywidualnych i zespołowych projektów badawczych jest dostarczanie pojęć, wyobrażeń i nowych sposobów rozumienia technologicznej rzeczywistości. Chcemy wypracować alternatywę dla dominującego modelu rozwoju technoekonomicznego i transhumanistycznej wizji technologii, które tę rzeczywistość formatują, wpływając jednocześnie na jakość życia codziennego każdego i każdej z nas. Wychodząc poza przebrzmiały rozłam na nauki i humanistykę, CCTS dąży do budowania otwartego dialogu z naukami ścisłymi, przyrodniczymi, technicznymi i społecznymi. Działając w przekonaniu, że technonauka nie jest cytadelą strzeżoną przez ekspertów, podejmujemy również wysiłek zmierzający do kształtowania lepszego publicznego rozumienia rozwoju technologicznego. 

Co robimy

Pracujemy nad stworzeniem szerokiej ramy pojęciowej, która pozwala objąć i zrozumieć zachodzącą obecnie zmianę technologiczną na wszystkich jej płaszczyznach. W obrębie prowadzonych przez nas badań dążymy do wypracowania konstruktywnej odpowiedzi na braki, jakie charakteryzują wiodące ujęcia w badaniach nad technologią, a także do przełamania obiegowych opinii, które na temat technologii są wypowiadane. Taka postawa badawcza w odniesieniu do szeroko rozumianych technologii ma na celu kształtowanie i popularyzowanie krytycznego myślenia nad jeszcze szerszym zjawiskiem, jakim jest zjawisko techniczności.

Nasze zainteresowania badawcze w szczególności obejmują namysł nad technologiami cyfrowymi i systemami sztucznej inteligencji – kluczowymi nośnikami zmian społecznych, gospodarczych i politycznych w obecnych stadium technologicznej ewolucji. Tego rodzaju namysł wymaga odświeżenia ram pojęciowych, celem bardziej dogłębnego zrozumienia:

• istot ludzkich i innych niż ludzkie oraz protetyczności ludzkiego życia na Ziemi,
• relacji między rytmami technik i rytmami kultur, społeczeństw i biosfery,
• nowych technologii i sposobów ich funkcjonowania w rozmaitych kontekstach współczesnego życia, z uwzględnieniem życia codziennego.

Celem tak zarysowanego przedsięwzięcia jest wypracowanie wszechstronnego podejścia do technologii, które w swoim zastosowaniu wykraczałoby poza dyscyplinowe podziały i pozwalałoby na krytyczny osąd rzeczywistości cyfrowej w jej następstwach gospodarczych, społecznych, środowiskowych i kulturowych.

Jak pracujemy

Po pierwsze wypracowujemy nowe pojęcia, które dokładniej wyjaśniają transformację technologiczną, jakiej zaznajemy. Po drugie usiłujemy wprowadzić te pojęcia w obieg publiczny w ramach zaangażowanej humanistyki, której wkład w debatę nad problemami związanymi z rozwojem technologii pozostawał do tej pory ograniczony.

Kształtując zaangażowaną publicznie praktykę badawczą na rzecz technoróżnorodności dążymy do:

• pojęciowego odwrócenia obecnych paradygmatów technonaukowych, w ramach których celowości akademickich badań nad technologiami są podporządkowane nieakademickim imperatywom rynku i przemysłu high-tech napędzanego przez marketing,
• wykorzystania praktyk badawczych do kształtowania publicznej i otwartej debaty na temat technologicznego kształtu naszej przyszłości w antropocenie.

Prowadzone w CCTS badania sytuują się w obrębie niezależnych lecz powiązanych ze sobą pól badawczych i wpisują się w trzy różne tradycje badawcze, które obejmują następujące obszary:

• filozofia techniki, filozofia nauki, ekonomia polityczna i filozofia nieanalityczna,
• teoria kulturowa, medioznawstwo, semiotyka miłości [love studies], humanistyka cyfrowa, robotyka krytyczna, a w szczególności normy kulturowe oraz kody społeczne, emocjonalne i estetyczne w kontekście cyfrowości,
• environmental studies, teoria afektu, studia nad płcią kulturową i seksualnością, wilderness studies, krytyczne studia nad zwierzętami.